Trên trang Facebook, sau mỗi status được đưa lên mạng, đều có một nút Like – Thích. Càng nhiều người ấn Like, cũng có nghĩa càng có nhiều người thích thú, chia sẻ, đồng cảm với những gì mà cá nhân chia sẻ trên Facebook. Nút Like cũng là nút để cư dân Facebook thể hiện tình cảm, mối quan tâm và cả quan điểm của mình với bạn bè trên mạng. Tuy nhiên, nhiều vấn đề lại nảy sinh từ chính nút “Like” này. Facebook đang chứng tỏ sự sáng tạo vô hạn trong các cách, các chiêu trò để câu Like, kể cả những cách phản cảm. Facebook cũng đang cho thấy thị hiếu của cư dân mạng như thế nào và có vấn đề gì.
Chương trình Cuộc sống thường ngày đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ xã hội học Trịnh Hòa Bình về vấn đề nút Like trên Facebook. PV: Là một chuyên gia xã hội học, điều gì khiến ông quan tâm trên mạng xã hội? TS Trịnh Hòa Bình: Mạng xã hội bây giờ phổ biến cho tất cả mọi người. Thông qua mạng xã hội có thể tiếp cận được rất nhiều quan điểm, tình cảm, hình ảnh và rất nhiều cách biểu đạt của con người gửi đến cho nhau. Tạm có thể xem Facebook là nơi trao đổi, gửi gắm và kể cả tranh luận với nhau về quan điểm sống. PV: Ông có thường ấn Like cho những chủ đề mình yêu thích hay không, thưa ông? TS Trịnh Hòa Bình: Tôi cũng đã có những bài học nằm lòng khi vào Facebook. Nhiều khi chúng ta dễ dãi ấn nút Like mà không hoàn toàn suy nghĩ đầy đủ, chín chắn và thấu đáo về những vấn đề được đưa ra. Có lúc ấn nút Like chỉ để biểu thị tôi đã thấy, đã nhìn, đã biết được vấn đề đó chứ không hẳn là sự biểu đạt trạng thái thích thú, chia sẻ hay ủng hộ.
PV: Like bất cứ điều gì trên Facebook đều rất đơn giản, Facebook có rất nhiều tiện ích, khi bạn click vào có thể dẫn tới những trang liên kết khác, âm nhạc, hội nhóm… Theo ông việc ấn nút Like nên được nhìn nhận đầy đủ như thế nào? TS Trịnh Hòa Bình: Với kinh nghiệm của bản thân, khi bấm like chắc chắn cũng cần phải thận trọng, do nghĩa đen của chữ Like là thích thú, trong khi đó nhiều người ấn nút Like không hẳn đã thích thú, đồng tình hay sự chia sẻ.
Khi ấn nút Like là biểu hiện một quan điểm, một thái độ, thể hiện chính kiến vì vậy chắc chắn cần phải có sự suy nghĩ, lắng lại một chút, đánh giá những câu chuyện đó, hình ảnh đó đang phản ánh điều gì, có phản ánh đúng điều mà chúng ta đang trông đợi và kỳ vọng ở nó hay không. PV: Facebook là nơi mọi người có thể bày tỏ những quan điểm, góc nhìn cuộc sống của mỗi cá nhân. Đẩy lên mạng điều gì cũng là quyền của mỗi cá nhân, tuy nhiên vấn đề chính là ở người ấn nút Like, ông nghĩ như thế nào khi đang có xu hướng đưa lên mạng những gì càng táo bạo, càng hở hang thì càng được nhiều người Like, thậm chí cả chục nghìn người theo dõi? TS Trịnh Hòa Bình: Xung quanh chuyện này tôi cũng có biết nhiều trường hợp. Đã có những hình ảnh, những cá nhân, cá thể rất bạo dạn, quyết liệt, thậm chí có thể dùng từ “ngạo ngược” đưa quan điểm của mình lên mang. Những hình ảnh hay vấn đề đó những trường hợp là toan tính này khác, có trường hợp lại do thiếu chín chắn, lệch chuẩn và phản văn hóa.
Khi cộng đồng và cư dân mạng tiếp nhận như vậy, tôi dám chắc nhiều người ấn nút Like không phải như một sự đồng thuận, nhiều khi nó chỉ như thói quen, những người ấn nút Like chỉ để cho mọi người thấy tôi đã chứng kiến.
Ở đây, tôi cũng chia sẻ thêm, khi họ ấn nút Like có nghĩa thể hiện tôi thích thú, tôi chia sẻ, vậy dường như suy nghĩ đó, hình ảnh đó cũng phải được chia sẻ và trong một chừng mực nhất định, ta có thể xem ta là đồng tác giả. PV: Điều đáng nói ở đây là trên các trang báo mạng khác cũng liên tiếp đang thông tin, đưa ảnh về những sự việc như một cách cổ súy để dư luận càng quan tâm hơn, vậy dường như báo chí đang khiến cho mục tiêu “câu like” đạt được một cách dễ dàng hơn?
TS Trịnh Hòa Bình: Tôi nghĩ rằng có phần đó, rất nhiều các trang mạng có hiện tượng như vậy. Đặc biệt, Facebook là nơi gặp gỡ của nhiều gương mặt, gặp gỡ của rất nhiều các chính kiến, giới, lớp tuổi… không phân biệt tình trạng sức khỏe, mức sống, giới tính. Như vậy, khi bấm nút Like người ta đã thể hiện thái độ của mình đối với những sự việc đã gặp. Mời quý vị và các bạn theo dõi cuộc trao đổi giữa phóng viên VTV với Tiến sĩ xã hội học Trịnh Hòa Bình về vấn đề nút Like trên Facebook, trong chương trình “Cuộc sống thường ngày”.
