Truyện cổ tích Cây bút thần thể hiện ước mơ của Mã Lương, đại diện cho những người dân có cuộc sống bình thường có được sức mạnh kì diệu để giúp đỡ người nghèo… Chúng ta cùng tìm hiểu chi tiết hơn về truyện cổ tích nhé. Ở bài viết này, chúng tôi sẽ hướng dẫn cho các em cách soạn bài, trả lời câu hỏi phần luyện tập.
Soạn bài Cây bút thần
Đôi nét về tác phẩm
– Cây bút thần thuộc thể loại truyện cổ tích.
– Truyện cổ tích là loại hình tự sự dân gian, chủ yếu sử dụng yếu tố nghệ thuật kì ảo để thể hiện cái nhìn hiện thực của nhân dân với đời sống, bộc lộ quan niệm về đạo đức cũng như công lí xã hội và ước mơ một cuộc sống tốt đẹp hơn của nhân dân lao động.
– Đặc trưng của truyện cổ tích là xây dựng một thế giới hư cấu, kì ảo. Trong truyện cổ tích có nhân vật, cốt truyện hoàn chỉnh. Và truyện cổ tích có tính giáo huấn cao, mỗi câu chuyện là một bài học về đạo đức, ứng xử, về lẽ công bằng, thưởng phạt công minh.
– Truyện Cây bút thần thuộc nhóm truyện cổ tích thần kỳ. Đặc trưng quan trọng của cổ tích thần kì là sự tham gia của các yếu tố thần kì vào tiến trình phát triển của câu chuyện. Thể hiện ước mơ cháy bỏng của nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, về lẽ công bằng trong xã hội, về phẩm chất và năng lực tuyệt vời của con người.
Tóm tắt tác phẩm
Mã Lương là một cậu bé thông minh. Cha mẹ Mã Lương mất sớm, cậu phải sống cuộc sống côi cút một mình, hàng ngày vào rừng kiếm củi sống qua ngày. Mã Lương rất thích vẽ nhưng vì nhà cậu nghèo quá nên một cây bút vẽ cũng không mua nổi.
Một hôm nọ cậu nằm mơ thấy một cụ già râu tóc bạc phơ tặng cậu một cây bút thần. Khi tỉnh dậy, cậu thấy cây bút trong tay thì lấy làm lạ. Cậu liền lấy bút ra cái gì là cái đó cũng trở thành sự thật ngay trước mắt. Từ đó, cậu thường vẽ cho tất cả những người nghèo trong, ai thiếu thứ gì cậu vẽ thứ đấy. Rồi chuyện cây bút thần lọt vào tai địa chủ, hắn bắt cậu phải vẽ theo ý muốn của hắn nhưng Mã Lương đã nhanh chóng trốn thoát nhờ cây bút thần. Có kẻ tố giác chuyện cây bút thần đến tai nhà vua. Mã Lương bị nhà vua bắt về hoàng cung. Biết được nhà vua là một kẻ độc ác tham lam, Mã Lương nhiều lần chống đối. Nhà vua tức giận cướp lấy cây bút của Mã Lương. Hắn vẽ núi vàng nhưng núi vàng lại biến thành mãng xà. Vua biết không có Mã Lương sẽ không làm được trò trống gì liền tìm cách dụ dỗ cậu. Mã Lương giả vờ đồng ý và vẽ một chiếc thuyền rồi dụ vua, hoàng hậu và công chúa lên thuyền. Sau đó, cậu vẽ thành giông bão làm cho chiếc thuyền bị chôn vùi dưới biển.
Sau khi dùng tài năng và trí khôn của mình trừng trị được bè lũ gian ác, Mã Lương lại quay trở về dùng cây bút thần vẽ giúp đỡ dân nghèo.
Đọc hiểu văn bản
- Mã Lương học vẽ và có được cây bút thần
– Mã Lương là một cậu bé mồ côi cha mẹ từ nhỏ, gia đình nghèo khó.
– Mã Lương là cậu bé thông minh, chăm chỉ và có tấm lòng nhân hậu.
– Mã Lương nằm mơ có một ông già râu tóc bạc phơ hiện ra và tặng cho cậu một cây bút thần.
=> Mã Lương thuộc kiểu nhân vật tài năng, nhân hậu và được sự giúp đỡ của thế lực siêu nhiên.
- Mã Lương vẽ cho những người nghèo khổ
– Cậu đem bút ra vẽ thử vẽ một con chim, chim tung cánh bay lên trời; vẽ tiếp một con cá, cá vẫy đuôi trườn xuống sông.
=> Một cây bút có thể thỏa mãn mọi nhu cầu của con người.
– Nhưng Mã Lương không dùng bút để vẽ vật chất xa hoa mà dùng nó để giúp đỡ người nghèo: “Nhà nào không có cuốc, em vẽ cho cuốc. Nhà nào không có đèn, em vẽ cho đèn…”
=> Qua đây, ta thấy được lòng tốt bụng của cậu bé Mã Lương. Không ích kỷ giữ cho riêng bản thân mà còn giúp đỡ những người cần được giúp đỡ.
- Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ
– Hoàn cảnh: Việc Mã Lương sở hữu cây bút thần đến tai tên địa chủ trong làng, hắn sai đầy tớ đến bắt cậu về nhà.
– Diễn biến:
- Biết được bụng dạ tham lam của bọn nhà giàu, Mã Lương không vẽ bất cứ một thứ gì cho tên địa chủ.
- Hắn tức giận sai người nhốt cậu vào chuồng ngựa, không cho ăn uống.
- Nhưng nhờ có cây bút thân mà Mã Lương vẫn sống sót và chạy thoát khỏi nhà địa chủ.
- Tên địa chủ đuổi đến nơi. Mã Lương liền vẽ cung tên và bắn về phía tên địa chủ.
– Kết quả: Tên địa chủ đã chết, còn Mã Lương thì trốn thoát.
=> Kết cục thê thảm của những kẻ có tâm địa độc ác.
- Mã Lương dùng bút thần chống lại ông vua hung ác
– Hoàn cảnh: Mã Lương dừng chân tại một thị trấn nhỏ và kiếm sống bằng nghề vẽ tranh. Cậu cố tình vẽ những bức tranh không hoàn chỉnh để tránh bị lộ chuyện về cây bút thần. Một lần do sơ ý, Mã Lương đánh rơi giọt mực xuống mắt cò khiến cò mở mắt tung cánh bay đi. Chuyện này đã đến tai nhà vua.
– Diễn biến:
- Vua sai người bắt Mã Lương đến hoàng cung:
- Bắt vẽ một con rồng – Mã Lương vẽ con cóc ghẻ.
- Bắt vẽ con phượng – Mã Lương vẽ con gà trụi lông.
- Vua hết sức tức giận và cướp cây bút trong tay Mã Lương: Vua tự vẽ núi vàng nhưng núi vàng lại biến thành mãng xà.
- Biết không thể làm gì nếu không có Mã Lương, liền đem tiền tài và lời hứa gả công chúa để dụ dỗ.
- Nhưng cậu bé không bị mua chuộc mà chỉ giả vờ đồng ý.
– Kết quả: Sau cùng, Mã Lương vẽ giông bão làm cho chiếc thuyền của vua bị đắm.
=> Đây chính là kết quả tất yếu cho kẻ tham lam.
- Những lời truyền tụng về Mã Lương và cây bút thần
– Có người cho rằng cậu đã trở về quê, sống với đồng ruộng.
– Có người cho rằng cậu lang thang khắp đó đây, giúp người nghèo khổ.
=> Nhưng tóm lại tất cả đều muốn gửi gắm về một cuộc sống tốt đẹp hạnh phúc dành cho Mã Lương. Thể hiện mong muốn của nhân dân ta “ở hiền gặp lành, ác giả ác báo”.
Hướng dẫn soạn bài
Bố cục bài Cây bút thần:
– Đoạn 1 (Từ đầu cho đến… em vẽ cho thùng): Mã Lương học vẽ và có bút thần, em vẽ giúp đỡ người nghèo.
– Đoạn 2 (tiếp đó … phóng như bay): Mã Lương dùng bút thần chống lại tên địa chủ.
– Đoạn 3 (tiếp đó … lớp sóng hung dữ): Mã Lương dùng bút thần trừng trị tên vua hung ác, tham lam.
– Đoạn 4 (đoạn còn lại): Những truyền tụng về Mã Lương và cây bút thần.
Câu 1 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Mã Lương thuộc kiểu nhân vật rất phổ biến nào trong truyện cổ tích? Hãy kể tên một số nhân vật tương tự trong truyện cổ tích mà em biết.
– Mã Lương thuộc kiểu nhân vật có tài năng kì lạ, luôn dùng tài năng để giúp đỡ người nghèo, chống lại kẻ độc ác, tham lam.
– Một số nhân vật tương tự: Thạch Sanh, Sọ Dừa…
Xem thêm: Soạn bài văn Thạch Sạch lớp 6
Xem thêm: Soạn bài Nghĩa của từ lớp 6
Câu 2 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Những điều gì đã giúp cho Mã Lương vẽ giỏi như vậy? Những điều ấy có quan hệ ra sao?
Mã Lương có tài vẽ giỏi là vì:
– Say mê và yêu thích việc vẽ.
– Luôn luôn tập vẽ ở mọi nơi, mọi lúc.
– Không vì số phận nghèo khó mà chán nản cuộc sống.
– Cây bút thần chính là phần thưởng cho những nỗ lực và sự say mê học tập của Mã Lương.
– Nhờ có cây bút thần Mã Lương việc vẽ của em trở nên hữu ích.
– Chỉ có Mã Lương mới sử dụng được cây bút như ý em mong muốn
=> Những điều trên cho thấy tài năng của con người, tấm lòng nhân hậu và sự thần kì có kết nối với nhau.
Câu 3 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Mã Lương đã vẽ những gì cho những người nghèo khổ và những kẻ tham lam? Đánh giá ngòi bút thần của Mã Lương qua những gì mà Mã Lương vẽ?
– Mã Lương vẽ cho người nghèo: “Nhà nào không có cuốc, em vẽ cho cuốc. Nhà nào không có đèn, em vẽ cho đèn…”
=> Mã Lương không vẽ những của cải vật chất, tiền bạc mà vẽ những công cụ lao động cần thiết. Chứng tỏ về việc sử dụng thần kỳ nhưng không tham lam, không lười nhác. Chỉ góp phần, giúp đỡ cho mọi thứ tốt đẹp hơn trước.
– Mã Lương vẽ cho những kẻ tham lam:
+ Với địa chủ:
- Không vẽ cho tên địa chủ một thứ gì hắn muốn mà còn vẽ cung tên giết chết hắn.
+ Với nhà vua:
- Bắt vẽ một con rồng thì Mã Lương vẽ con cóc ghẻ.
- Bắt vẽ con phượng thì Mã Lương vẽ con gà trụi lông.
- Cuối cùng là vẽ chiếc thuyền cho nhà vua và vẽ giông bão nhấn chìm chiếc thuyền.
=> Đối với những kẻ độc ác tham lam, cậu tỏ ra khinh ghét và không phục tùng họ. Mong muốn trừng trị kẻ ác, kẻ xấu. Cậu là nhân vật được trao sứ mệnh trừng trị cái ác thực thi công lý.
Câu 4 (Trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Truyện này được xây dựng theo trí tưởng tượng rất phong phú và độc đáo của nhân dân. Theo em những chi tiết nào trong truyện là kì thú và gợi cảm hơn cả?
Theo em, những chi tiết kì thú nhất trong truyện là:
– Khi bị địa chủ nhốt trong chuồng ngựa, Mã Lương vẽ lò sưởi và bánh nướng, sau đó vẽ thang chạy trốn.
– Mã Lương đánh rơi giọt mực vào bức tranh con cò không mắt, cò bỗng cất cánh bay.
– Mã Lương vẽ con cóc ghẻ và con gà trụi lông trước sự tham lam của nhà vua.
Câu 5 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Hãy nêu ý nghĩa truyện Cây bút thần.
– Truyện cây bút thần thể hiện ước mơ của nhân dân ta có được sức mạnh để làm việc thiện, giúp đỡ mọi người và trừng phạt những kẻ tham lam, độc ác
– Truyện cũng khẳng định tài năng chỉ có thể phát huy được tác dụng khi phục vụ nhân dân và thực hiện những mục đích chính nghĩa
– Khẳng định chắc chắn nghệ thuật chân chính là sự say mê, quyết tâm theo đuổi ước mơ của con người. Nghệ thuật chân chính cứu rỗi và thể hiện niềm tin vào khả năng kì diệu của con người.
Luyện tập
Bài 1 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Hãy kể diễn cảm truyện này.
– Học sinh kể diễn cảm câu truyện.
– Chú ý: nhấn mạnh vào những đoạn cao trào, nắm được các chi tiết chính để kể lại câu chuyện.
Bài 2 (trang 85 sgk ngữ văn 6 tập 1). Nhắc lại khái niệm truyện cổ tích và kể tên những truyện cổ tích mà em đã được học.
– Truyện cổ tích là loại hình tự sự dân gian, chủ yếu sử dụng yếu tố kì ảo để thể hiện cái nhìn hiện thực của nhân dân với đời sống, bộc lộ quan niệm về đạo đức cũng như công lí xã hội và ước mơ một cuộc sống tốt đẹp hơn của nhân dân lao động.
– Truyện cổ tích thường kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen thuộc:
+ Nhân vật bất hạnh, có tấm lòng nhân hậu.
+ Nhân vật dũng sĩ, nhân vật có tài năng kì lạ.
+ Nhân vật thông minh và nhân vật ngốc nghếch.
+ Nhân vật là động vật có tính cách như người.
Truyện Cây bút thần có ý nghĩa lớn, thể hiện khát vọng của nhân dân và cũng như một lời răn dạy rằng sống tốt thì gặp được điều tốt, kẻ ác sẽ gặp ác báo. Hy vọng bài soạn này giúp các em hiểu hơn về bài học Cây bút thần lớp 6. Chúc các em học tốt.
