Truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày là tác phẩm tiêu biểu trong chương trình Ngữ văn 10. Truyện là tiếng cười phê phán của người đọc về con người và cách hành xử trong truyện. Đồng thời cũng là lời phê phán sâu cay về xã hội lúc bấy giờ. Bài viết sau đây lessonopoly sẽ hướng dẫn bạn soạn bài Nhưng nó phải bằng hai mày. Các bạn hãy cùng tham khảo nhé!
Một vài nét về thể loại: Truyện cười
Khái niệm
– Truyện cười là loại truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng cười mua vui hoặc phê phán những thói hư tật xấu trong xã hội.
– Hiện tượng đáng cười là những hiện tượng ở hành vi, cử chỉ lời nói của con người.
– Cái cười là do cái đáng cười gây ra và do ta phát hiện. Để có cái cười cần phải có:
Điều kiện khách quan: phải có hiện tượng đáng cười.
Điều kiện chủ quan: người đọc và người nghe phải phát hiện ra hiện tượng đáng cười đó.
Đặc điểm
– Truyện cười thường ngắn, nhưng dù ngắn truyện vẫn có kết cấu, nhân vật và ngôn ngữ để có thể gây cười.
– Nghệ thuật gây cười phải làm cho cái đáng cười được bộc lộ để người đọc, người nghe phát hiện ra nó mà cười.
Vai trò
Truyện cười vừa có ý mua vui, vừa có ý phê phán.
Phân loại
– Truyện cười thiên về mua vui: truyện hài hước
– Truyện cười thiên về phê phán: truyện châm biếm
Giới thiệu về Nhưng nó phải bằng hai mày
Tóm tắt
Ở làng nọ có một viên lý trưởng nổi tiếng là xử kiện giỏi. Một hôm có hai anh chàng là Cải và Ngô đánh nhau rồi mang nhau đi kiện. Cải sợ kém thế liền lót cho thầy lý năm đồng, còn Ngô lại đưa những mười đồng. Thầy lý xử Ngô thắng. Cải xòe năm ngón tay xin thầy xét lại. Thầy lý cũng xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay phải là nói: “Tao biết là mày phải, nhưng nó lại phải bằng hai mày!”.
Bố cục
Gồm 2 phần:
– Phần 1: Từ đầu đến “Ngô biện chè lá những mười đồng”. Giới thiệu về hoàn cảnh câu chuyện.
– Phần 2. Còn lại. Diễn biến và kết quả của vụ kiện.
Nội dung của Nhưng nó phải bằng hai mày
Làng kia có một viên lý trưởng nổi tiếng xử kiện giỏi.
Một hôm nọ, Cải với Ngô đánh nhau, rồi mang nhau đi kiện. Cải sợ kém thế, lót trước cho thầy lý năm đồng. Ngô biện chè lá những mười đồng. Khi xử kiện, thầy lý nói:
– Thằng Cải đánh thằng Ngô đau hơn, phạt một chục roi.
Cải vội xòe năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thầy lý, khẽ bẩm:
– Xin xét lại, lẽ phải về con mà!
Thầy lý cũng xòe năm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tay mặt, nói:
– Tao biết mày phải… nhưng nó lại phải… bằng hai mày!
Soạn bài Nhưng nó phải bằng hai mày
Câu 1 (trang 80 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Quan hệ giữa Cải và thầy lí: đã được sắp đặt trước khi Cải hối lộ thầy lí 5 đồng, Cải ung dung nghĩ mình thắng kiện tuy nhiên khi xử kiện Cải bị phạt mười roi.
– Sự độc đáo, tính hài hước của truyện sự kết hợp lời nói với hành động (Nhưng nó lại phải bằng hai mày- thầy lý xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay phải)
+ Mối quan hệ logic được người đọc nhìn nhận ra: giữa lẽ phải, những ngón tay và tiền tạo ra tiếng cười
Ý nghĩa tố cáo của truyện: lẽ phải được mua bằng tiền, càng nhiều tiền thì lẽ phải thuộc về người đó.
Câu 2 (trang 80 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Nghệ thuật gây cười ở cuối truyện nằm ở việc:
Lời nói của thầy Lí có sự đồng nhất giữa “lẽ phải” với số tiền nhận hối lộ, lẽ phải có thể đong đếm được
+ Thầy lí nhận hối lộ nhưng vẫn trơ trẽn úp bàn tay trái lên bàn tay phải biện minh cho hành động nhận đút lót.
– Xây dựng tình huống gây cười đặc sắc: Cải đút lót tiền mà vẫn bị bị đánh, thầy lí đánh đòn
– Truyện tạo ra tiếng cười sảng khoái khi kết truyện có cả ngôn ngữ nói và cả hành động của thầy lý:
+ Chi tiết thâm thúy, sâu cay khi cười vào thứ được coi là công lí của chính quyền phong kiến trước kia ở nông thôn.
Câu 3 (Trang 80 sgk ngữ văn 10 tập 1)
Nhân vật Ngô và Cải:
+ Là những người nông dân tội nghiệp, đáng thương
+ Họ đánh nhau nhưng không chịu nhận sai lại muốn đổ tội cho nhau nên đều đút lót cho thầy lí
+ Nhân vật Cải: vừa đáng thương lại vừa đáng trách- đáng thương khi đã hối lộ mà vẫn bị ăn đòn. Đáng trách là vì đã tiếp tay cho thói tham lam của quan lí.
+ Nhân vật Ngô: mất tiền, lâm vào kiện cáo
→ Tựu chung họ vừa đáng thương, vừa đáng trách.
Xem thêm: Soạn văn bài Chiếu cầu hiền ngữ văn 11 đầy đủ, dễ hiểu nhất
Xem thêm: Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích, truyện Kiều ngữ văn 9 hay nhất
Luyện tập
Đặc trưng của truyện cười thông qua hai truyện Nhưng nó phải bằng hai mày và Tam đại con gà:
– Nội dung: thường châm biếm, chế giễu thói hư tật xấu trong một bộ phận người. Tạo mâu thuẫn trái tự nhiên để gây cười.
+ Truyện Tam đại con gà chế giễu thầy đồ dốt nát nhưng huênh hoang, ngụy biện
+ Truyện Nhưng nó phải bằng hai mày tố đả kích thói tham những của bọn quan tham thời xưa
– Nghệ thuật tạo tiếng cười:
+ Kết cấu truyện ngắn gọn, mạch lạc, logic, mâu thuẫn được đẩy lên đỉnh điểm tạo tiếng cười
+ Mâu thuẫn trong truyện Tam đại con gà là sự dốt nát được che đậy, biện mình.
+ Truyện Nhưng nó phải bằng hai mày: việc phân xử, công lý được đong đếm bằng tiền.
Hãy tham khảo video sau đây để hiểu hơn về truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày:
https://www.youtube.com/watch?v=MZ04oJyMY5I
Dàn ý Phân tích truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày
Mở bài
– Giới thiệu khát quát về đặc trưng truyện cười.
– Khái quát nội dung và ý nghĩa của truyện cười “Nhưng nó phải bằng hai mày”: Truyện đã kể sự việc xử kiện lạ lùng của một tên lí trưởng. Với yếu tố gây cười độc đáo cùng những tình huống kịch tính, truyện phê phán thói ăn bẩn của kẻ quyền thế.
Thân bài
- Trước khi lên công đường
– Thầy Lí được giới thiệu nổi tiếng xử kiện giỏi.
– Cải đút 5 đồng, Ngô đút 10 đồng. Thầy Lí nhận tiền của cả hai người.
→ Tiếng cười được cất lên từ sự mâu thuẫn trong cách giới thiệu nhân vật. Viên quan ăn của đút lại được mệnh danh nổi tiếng trên công đường.
→ Tạo sự hứng thú, tò mò của người đọc theo giõi cách xử kiện của lí trưởng.
- Tình huống xử kiện diễn ra trên công đường.
– Công đường: Là nơi trang nghiêm, nơi những vị quan phụ mẫu sẽ xét xử theo công lí và pháp luật.
– Lí trưởng ngay lập tức tuyên phạt: “Cải đánh thằng Ngô đau hơn, phạt một chục roi”.
→ Lí trưởng đi ngược lại quy trình xử án trên công đường: không cần điều tra, không cần phần tích mà lập tức kết án. Kết quả xử kiện của thầy Lí căn cứ vào số tiền mà Cải và Ngô đút lót, ai đút nhiều hơn sẽ thắng.
– Cải phản ứng: Xòe năm ngón tay và bẩm “Lẽ phải về con mà”
→ Cử chỉ, lời nói của Cải cho thấy thái độ ngạc nhiên, bất ngờ cũng đầy ẩn ý: Năm ngón tay = năm đồng =lẽ phải. Tiếng cười bật ra từ lời nói và hành động ấy.
→ Phê phán hành động đút lót của cho quan trên rồi tự biến mình thành nạn nhân và thủ phạm cho bi kịch. Cải đã mất tiền còn bị phạt. Tiếng cười chua chát cất lên.
– Cử chỉ của thầy Lí: Xòe năm ngón tay trái úp lên năm ngón tay phải và nói “Tao biết mày phải nhưng nó phải bằng hai mày”
→ Tiếng cười cất bật ra từ hành động và lời nói của thầy Lí. Câu nói có sử dụng hình thức chơi chữ: Chữ “phải” thứ nhất là lẽ phải, chữ “phải” thứ hai là nói đến tiền
→ Phơi bầy và phê phán bản chất tham lam trơ trẽn, trắng trợn của thầy Lí. Đồng tiền có sức mạnh vạn năng đổi trắng thay đen, đồng tiền chính là lẽ phải, chúng che mắt những tên tham quan, làm mờ công lí.
- Ý nghĩa của câu chuyện
– Phê phán hiện thực xã hội với nạn tham nhũng trong xử kiện
– Phê phán, đả kích những tên tham quan, vô nhân tính, bị đồng tiền làm mờ mắt.
– Đưa ra bài học cho người dân: Đừng biến bản thân thành nạn nhân và thủ phạm của thói tham nhũng.
- Nghệ thuật
– Cách tạo tình huống gây cười khéo léo, bất ngờ
– Miêu tả ngôn ngữ và hành động của nhân vật vừa gây cười vừa ẩn ý
– Sử dụng cách chơi chữ
– Lối kể chuyện tự nhiên, dễ hiểu.
Kết bài
– Khái quát nội dung và nghệ thuật của truyện
– Mở rộng: Mô-típ tiếng cười nơi công đường trong truyện cười rất phong phú và đặc sắc, bằng tiếng cười chúng đều có sức mạnh tố cáo, lên án gay gắt như: Ông huyện thanh liêm, quan đấy…
Phân tích truyện cười Nhưng nó phải bằng hai mày
Nhưng nó bằng hai mày là truyện cười với lượng tình tiết ít ỏi, tác phẩm như một màn kịch ngắn, mỗi chi tiết đều giàu giá trị biểu đạt. Tác phẩm phê phán những kẻ cầm cán cân công lí như lại nhập nhằng, đổi trắng thay đen, đây là một hiện tượng phổ biến trong xã hội.
Mở đầu tác phẩm là lời giới thiệu về một viên quan xử kiện rất giỏi ở một làng nọ. Và thầy phải xử lí vụ kiện của Cải và Ngô. Việc Cải và Ngô đánh nhau được kể hết sức ngắn gọn: Cải với Ngô đánh nhau, rồi mang nhau đi kiện. Cải sợ kém thế, lót trước cho thầy lí năm đồng. Ngô biện chè lá những mười đồng. Tình huống đó ngay lập tức đã đặt ra câu hỏi ông thầy lí sẽ xử lí vụ việc này thế nào cho thỏa đáng. Tình huống đã tăng thêm sức hấp dẫn, sự cuốn hút với người đọc.
Thầy lí xử kiện cho Ngô thắng, còn Cải bị đánh mười roi. Lúc này Cải vô cùng bất ngờ, vì vốn anh ta đã lo lót trước với thầy lí, tự bản thân luôn nghĩ phần thắng chắc chắn về mình, anh ta lâm vào thế bị động trước lời phán xét của thầy lí. Sự việc bất ngờ đó thể hiện ở hành động của Cải: Cải vội xòe năm ngón tay, ngẩng mặt nhìn thấy lí khẽ bẩm: Xin xét lại. Lẽ phải về con mà. Ở đây Cải ngụ ý nhắc về số tiền đã lo lót trước đó, đề xuất xử lại để phù hợp với số tiền mình đã đưa. Đáp lại hành động đó của Cải, thầy lí cũng đưa ra hành động vô cùng kì quặc, đầy tính ám hiệu: Xòe năm ngón tay trái úp lên trên năm ngón tay mặt. Tao biết mày phải nhưng nó phải bằng hai mày. Với ngụ ý Ngô đưa nhiều tiền đút lót hơn và Ngô phải là người thắng. Bằng lời nói công khai và hành động trước công đường: Lời phát ngôn của nhân vật được công khai cho tất cả mọi người cùng nghe và ai cũng hiểu. Còn mật ngữ hành động (xòe bàn tay) thì chỉ có hai người là Cải và ông lí mới có thể hiểu. Giữa ngón tay – tiền – lẽ phải có mối quan hệ mật thiết với nhau. Công lí không được đong đếm bằng sự thật nữa mà được đo bằng số tiền mỗi người bỏ ra đút lót. Theo cái lí của thầy thì lẽ phải tương đương với tiền, được đo bằng tiền. Giá trị tố cáo, ý nghĩa sâu xa của tác phẩm chính là ở chỗ đó.
Như vậy, cả ba nhân vật đều mang đến tiếng cười cho bạn đọc. Lí trưởng là đối tượng bị đả kích, còn Ngô và Cải là bị phê phán vì thói đút lót. Ngô và Cải tuy là nạn nhân nhưng chính họ là kẻ đã tiếp tay cho việc làm thay đổi công lí của lí trưởng.
Qua bài viết trên bạn đã hiểu được ý nghĩa của tác phẩm Nhưng nó phải bằng hai mày rồi đúng không nào? Đây chính là truyện cười phê phán xã hội bấy giờ đồng thời giúp người đọc có được những nụ cười sâu cay. Hy vọng bài viết trên có thể giúp ích được cho bạn trong bài học của mình.
