Hướng dẫn soạn bài Những câu hát châm biếm Ngữ văn 7 ngắn gọn, đầy đủ, bám sát chương trình sách giáo khoa. Giải thích ý nghĩa của những câu hát châm biếm xuất hiện trong bài học. Trả lời câu hỏi luyện tập trang 53 sgk hay nhất. Mời các bạn và các em cùng theo dõi nội dung dưới đây.
Những câu hát châm biếm
Bài 1:
Cái cò lặn lội bờ ao
Hỡi cô yếm đào lấy chú tôi chăng?
Chú tôi hay tửu hay tăm,
Hay nước chè đặc, hay nằm ngủ trưa.
Ngày thì ước những ngày mưa,
Đêm thì ước những đêm thừa trống canh.
Nội dung: Bài ca dao là lời châm biếm những kẻ lười lao động, chỉ biết hưởng thụ.
Bài 2:
Số cô chẳng giàu thì nghèo,
Ngày ba mươi tết thịt treo trong nhà.
Số cô có mẹ, có cha,
Mẹ cô đàn bà, cha cô đàn ông.
Số cô có vợ có chồng,
Sinh con đầu lòng chẳng gái thì trai.
Nội dung: Bài ca dao chế giễu hình thức bịp bợm, lừa đảo. Đồng thời chế giễu những kẻ tự xưng là thầy bói phê phán những con người lợi dụng lòng tin của người khác để trục lợi cho bản thân.
Bài 3:
Con cò chết rũ trên cây,
Cò con mở lịch xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít bò ra lấy phần,
Chào mào thì đánh trống quân
Chim chích cởi trần, vác mõ đi rao.
Nội dung: Bài ca dao phê phán những hủ tục lạc hậu trong xã hội xưa.
Bài 4:
Cậu cai nón dấu lông gà,
Ngón tay đeo nhẫn gọi là cậu cai
Ba năm được một chuyến sai,
Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê.
Nội dung: Bài ca dao là lời phê phán những hạng người không có gì (tài năng, của cải, quyền lực) nhưng thích thể hiện, khoe mẽ với thái độ kệch cỡm trong xã hội.
Tổng kết:
– Những câu hát châm biếm đã thể hiện khá tập trung nét đặc sắc của nghệ thuật trào lộng dân gian Việt Nam.
– Sử dụng hình ảnh ẩn dụ, biện pháp tu từ điệp ngữ, nói quá…
– Phơi bày các sự việc mâu thuẫn, phê phán thói hư tật xấu của những hạng người và sự việc đáng cười trong xã hội.
Soạn bài Những câu hát châm biếm
Câu 1 trang 52 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Bài 1 giới thiệu về chú tôi như thế nào? Hai dòng đầu có ý nghĩa gì? Bài này châm biếm hạng người nào trong xã hội?
Trả lời:
– Hình ảnh chú tôi:
+ hay tửu hay tăm: những người nghiện rượu, say sưa chè chén suốt ngày.
+ hay nước chè đặc: những người thích ngồi buôn chuyện.
+ hay nằm ngủ trưa: người lao động xưa không có khái niệm ngủ trưa, họ thưởng nghỉ ngơi một lát rồi lại bắt đầu công việc, ở đây chỉ những người không có công việc, lười biếng.
+ ngày thì ước những ngày mưa – đêm thì ước những đêm thừa trống canh: muốn ngày mưa để không phải đi làm, muốn đêm dài ra để được ngủ nhiều hơn.
=> Hình ảnh một con người hội tụ toàn bộ những điểm xấu.
– Hai dòng đầu có ý nghĩa: Dùng để bắt vần và chuẩn bị giới thiệu nhân vật. Hướng tới “cô yếm đào” tức là muốn đối lập với “chú tôi”.
– Bài ca dao châm biếm hạng người lười biếng trong xã hội.
Câu 2 trang 52 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Bài 2 nhại lời của ai nói với ai? Em có nhận xét gì về lời của thầy bói? Bài ca này phê phán hiện tượng nào trong xã hội? Hãy tìm những bài ca dao khác có nội dung tương tự.
Trả lời:
Bài 2 nhại lời của thầy tướng số nói với cô gái đi xem bói.
– Lời của thầy bói hoàn toàn là những điều hiển nhiên mà ai cũng biết.
– Đối tượng phê phán : những kẻ hành nghề mê tín dị đoan lừa lọc người khác để kiếm tiền, cũng phê phán những người ít hiểu biết, nhẹ dạ cả tin, tin vào những điều phản khoa học.
– Một số bài ca dao tương tự :
Nhà bà có con chó đen
Người lạ nó cắn, người quen nó mừng
Số cậu là số đào hoa
Vợ cậu con gái, đàn bà mà thôi
Câu 3 trang 52 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Mỗi con vật trong bài 3 tượng trưng cho ai, hạng người nào trong xã hội xưa? Việc chọn các con vật để miêu tả, “đóng vai” như thế lí thú ở điểm nào. Cảnh tượng trong bài có phù hợp với đám tang không? Bài ca này châm biếm cái gì?
Trả lời:
Ý nghĩa tượng trưng của các con vật :
+ con cò : người có thân phận nhỏ bé – nông dân.
+ Cà cuống : những kẻ có vai vế, địa vị – lí trưởng, xã trưởng.
+ Chim ri : kẻ có kiếm chác chia phần – cai lệ, lính.
+ chào mào : người phục vụ tang lễ (kèn, trống).
+ chim chích : mõ làng rao tin.
– Việc chọn các con vật để miêu tả, “đóng vai” khiến cho cảnh tượng trở nên sinh động, lí thú, mọi hành động, đối tượng chỉ thấp thoáng chứ không cụ thể. Việc châm biếm trở nên kín đáo.
– Bài phê phán hủ tục ma chay chọn ngày, ăn uống, chia phần ồn ào ở xã hội cũ.
Câu 4 trang 52 sgk Ngữ văn 7 tập 1
Trong bài 4, chân dung “cậu cai” được miêu tả như thế nào? Em có nhận xét gì về nghệ thuật châm biếm của bài ca dao này?
Trả lời:
– Chân dung “cậu cai” được miêu tả:
+ Nón dấu lông gà: chiếc mũ có dấu hiệu của người có vai vế, chức tước
+ Ngón tay đeo nhẫn: dấu hiệu của người có tiền của dư dả, đời sống giàu sang.
+ Ba năm được một chuyến sai: gần như là thất nghiệp, không được trọng dụng, nhàn rỗi, không làm việc gì trong suốt 3 năm – nghệ thuật phóng đại, nói quá – làm bật lên sự bất tài, vô công rồi nghề của cậu cai.
+ Áo ngắn đi mượn, quần dài đi thuê: sử dụng biện pháp nói quá để thể hiện sự thiếu thốn của cậu cai – đồng thời thể hiện thói thích khoe mẽ, ham hư vinh của cậu – khi mà cố vay mượn để chắp vá.
– Nhận xét: Nghệ thuật miêu tả kết hợp với phong đại góp phần tạo nên tiếng cười. Xưng hô “cậu cai” (nịnh bợ, châm biếm), sự phóng đại và đối lập tạo nên hình ảnh châm biếm sâu sắc.
Xem thêm: Soạn bài Chữa lỗi về quan hệ từ – lớp 7
Xem thêm: Soạn bài Từ Hán Việt – lớp 7
Xem thêm: Soạn bài Bánh trôi nước – lớp 7
Xem thêm: Soạn bài Từ đồng nghĩa – lớp 7
Luyện tập
Bài 1 trang 53 sgk Ngữ văn 7 tập 1
– Ý kiến đúng: c. Cả bốn bài đều có nội dung và nghệ thuật châm biếm.
Bài 2 trang 53 sgk Ngữ văn 7 tập 1
– Những câu hát châm biếm đều nhằm châm biếm, phê phán những hiện tượng, thói hư tật xấu đáng cười đáng chê trong xã hội.
– Nghệ thuật châm biếm tạo ra tiếng cười cho người đọc người nghe, qua đó rút ra bài học.
Soạn bài Những câu hát châm biếm của lessonopoly đã giúp các em hiểu rõ ý nghĩa của những câu hát dân gian hay được sử dụng trong cuộc sống, vừa là để phê phán, vừa là bài học răn dạy cho con cháu, vừa là tiếng cười sảng khoái của câu hát dân gian Việt Nam.
