Tranh biếm họa là gì?
Đối mặt trước những vấn đề nhức nhối của xã hội bạn sẽ lên tiếng hay làm ngơ cho qua? Còn đối với những nghệ sĩ, họa sĩ họ không làm ngỡ và có cách “lên tiếng” của riêng mình. Họ dùng nét vẽ của mình để lên tiếng cho những vấn đề nhức nhối đấy một cách thâm sâu, nhẹ nhàng vừa khiến mọi người vui vẻ đôi chút, vừa giúp phản ánh một thực trạng chua cay. Tranh biếm họa được dịch ra theo gốc tiếng Ý với hai từ “Charge” và “Caricature”. Những tác phẩm này có thể hiểu theo hai góc độ khác nhau là tranh biếm họa vui và tranh biếm họa sâu sắc.
Thế nhưng hiểu một cách khái quát đối với câu hỏi tranh biếm họa là gì thì đây là những tác phẩm luôn có sự lồng ghép giữa yếu tố hài hứa, gây cười và ẩn bên trong là những ý nghĩa sâu sắc. Như vậy trong tranh biếm họa vui sẽ có những ý nghĩa sâu sắc, trong tranh biếm họa sâu sắc sẽ vẫn có tiếng cười dành cho mọi người.
Trên thế giới, nghệ thuật tranh biếm họa phát triển mạnh mẽ nhất là ở Pháp và đỉnh cao của nghệ thuật này chính là vào thế kỷ 18 khi nền chính trị ở Pháp vô cùng bất ổn, với những hoạt động không đươc người dân ủng hộ. Nên lúc đó những tác phẩm tranh biếm họa ở Pháp đều hướng đến những nội dung về chính trị mang tính đả kích cao.
Chính vì thế mà thông thường tranh biếm họa không được giới chính quyền và các tổ chức ủng hộ, nên ở nhiều quốc gia còn không có một quỹ hay một tổ chức chính thức nào đứng ra tổ chức các cuộc thi về tranh biếm họa. Ngay như tại nước ta, suốt 5 năm qua mới có đúng một lần tổ chức cuộc thi về các tác phẩm nghệ thuật biếm họa do nhà nước, trong khi ở nhiều quốc gia khác thì số lượng cuộc thi trong năm đã lên đến hàng chục. Một phần là ở điều kiện kinh tế, một phần do mọi người chưa hướng nhiều đến các tác phẩm chủ đề này nhiều lắm nên đôi khi chỉ là những tác phẩm đơn lẻ được đăng tải trên một vài mặt báo hoặc các mạng xã hội. Thế nhưng đây cũng là một động thái vô cùng tích cực đối với dòng tranh biếm họa tại Việt Nam.
Vai trò của tranh biếm họa
Tranh biếm họa tuy không được coi là một dòng tranh mang thiêng hướng nghệ thuật hay chủ lưu về những giá trị tinh hoa của thời đại. Thế nhưng vì những ý nghĩa tích cực mà chúng mang lại thì đối với nhiều người đây chính là những tư liệu lịch sử chân thực, sâu sắc nhất với những thực trạng của xã hội. Khi thưởng tranh, chúng ta không thể xem qua một vài lần nhanh chóng mà có thể hiểu hết ý nghĩa của tranh. Bởi cùng một bức tranh nhưng với các góc nhìn khác nhau thì người xem lại có thể khám phá ra những ý nghĩa khác.
Với những ý nghĩa ấy tranh biếm họa ngày càng được nhiều người đón nhận hơn, đặc biệt các tổ chức chính trị – xã hội đã có những cái nhìn tích cực hơn về chúng và thể hiện bằng các cuộc thi, các bài phân tích, đánh giá. Bởi nhìn một cách khách quan thì tranh biếm họa mang những vai trò to lớn sau đây:
+ Phản ánh thực trạng xã hội khách quan: Trong cuộc sống của chúng ta không phải lúc nào cũng chứa đựng những điều tốt với cả một một bầu trời màu hồng. Mà thực tế thì điều tốt – điều xấu sẽ luôn song hành với nhau trong cùng một thời điểm, cùng một vấn đề. Thế nhưng khi phản ánh quá gay gắt thì không những phản tác dụng mà còn khiến mọi người có thái độ ngược lại. Trong khi đó tranh biến họa cũng phản ánh thực trạng xã hội với thái độ khách quan một cách nhẹ nhàng, dùng một chút sự châm biếm nhưng tác dụng lại hiệu quả hơn.
+ Thúc đẩy mọi người đến hành động tích cực: Đây có thể gọi là tính “chiến đấu” của dòng tranh biếm họa. Sau những thông tin công khai, minh bạch về những vẫn đề xấu trong xã hội như tham nhũng, lãng phí, chạy quyền, chạy chức,… Thì còn là những lời cảnh tỉnh, nhắc nhở đến người xem tránh đi vào những “vết xe đổ” đấy. Hướng đến những hành động tích cực hơn, giúp loại bỏ đi những vấn đề xấu trong xã hội.
+ Thư giãn giải trí một cách nhẹ nhàng: Bên cạnh những ý nghĩa sâu sắc, bên cạnh tính “chiến đấu” mạnh mẽ thì những bức tranh biếm họa vui đấy còn giúp người xem có được những tràng cười sảng khoái. Bởi tranh biếm họa luôn sử dụng những hình ảnh, họa tiết mang tính gây cười với những ý nghĩa sâu sắc bên trong khi mà chúng ta tìm hiểu kĩ hơn.
Những bức tranh biếm họa về cuộc sống khiến bạn giật mình
Dòng tranh biếm họa đi vào cuộc sống của chúng ta với nhiều chủ đề khác nhau, nếu chỉ thưởng tranh theo một cách thông thường bạn sẽ có những giây phút sảng khoái với những hình ảnh đáng yêu mang chút châm biếm. Thế nhưng khi quan sát kĩ hơn một lần thì chắc chắn bạn sẽ phải giật mình về những ý nghĩa và lời cảnh báo của tranh.
Tranh biếm họa về con người
Thế giới không ngừng thay đổi và con người là những chủ đề chính xoay quanh những sự biến đổi ấy. Vậy nên những chủ đề về tranh biếm họa về con người, tranh biếm họa về đàn ông, tranh biếm họa về phụ nữ hay tranh biến họa về tình bạn luôn là những nguồn cảm hứng bất tật cho các họa sĩ. Thế nhưng nếu như chỉ đơn thuần vào những hành động, những mối quan hệ giữa con người với nhau, giữa đàn ông và phụ nữ liệu bạn vẫn luôn cho rằng chúng hoàn toàn tốt đẹp? Thực chất thiện – ác luôn song hành với nhau, con người là chủ thể trong xã hội, nhưng cũng chính con người tạo nên những điều tốt – xấu trong xã hội và cũng chỉ con người mới có thể sửa đổi được khi nhận ra lỗi sai của mình.
Điển hình như bức tranh biếm họa này, khi chúng ta luôn là cho rằng giá trị cuộc sống sẽ thể hiện thông qua những cái đẹp, những thứ được nhiều người tán thưởng. Chính vì thế mà chúng ta hướng đến sự theo đuổi về sự hoàn mỹ, những điều mang lại lợi ích cho bản thân nhưng đâu biết rằng đôi khi đó lại khiến sự vô tâm trỗi dậy trong mỗi người. Sự vô tâm đó được biểu hiện tronh mối quan hệ giữa con người với nhau, thay vì giúp đỡ người vô gia cư thì họa sĩ trong tranh lại coi đó là một hình ảnh giá trí để tạo thành một bức tranh mang đến lợi nhuận cho mình. Mặt khác thay vì nhìn vào tình trạng cấp thiết mà người họa sĩ bên cạnh bỏ qua người vô gia cư mà hướng đến cảnh sắc đẹp đẽ của thiên nhiên và có đôi chút sự giả dối trong đó.
Khi mà xã hội luôn đề cao giá trị của đồng tiền, thì những giá trị nhân văn trong cuộc sống như lòng tốt, lòng biến ơn đã dần bị thay thế. Thế nhưng dù giá trị nào lên ngôi, chúng ta cũng không thể phủ nhận đi lòng tốt của người người đã giúp đỡ mình trong những lúc hoạn loạn và kèm theo đó chình là lòng biết ơn với một lời cảm ơn chân thành nhất tới họ.
Tranh biếm họa về học sinh
Độ tuổi học sinh luôn mang những màu sắc vô cùng tươi đẹp với những ước mơ hướng đến một cuộc sống tốt đẹp hơn. Thế nhưng chúng ta không thể nhìn vào đó mà đánh mất đi thực tại, dù là một trường giáo dục, dù là độ tuổi học sinh nhưng với những suy nghĩ lệch lạc, với những quan niệm sai lầm nhưng vẫn cho là đúng thì hệ quả của chúng sẽ không hề nhỏ.
Hiện nay mỗi một học sinh phải chịu một áp lực học tập vô cùng lớn, đặc biệt đối với những học sinh cuối cấp 3, chuẩn bị bước vào kì thi đại học thì những áp lực vô hình này càng tăng lên bội phần. Dù có sự giúp đỡ, quan tâm của rất nhiều người như “thuốc dưỡng não” nhưng với một chút sự mất cân bằng là có thể bị té nhào ngay tức thì. Thay vì đặt những gắt nặng ấy lên đôi vai của những học sinh với những ước mơ tươi đẹp thì chúng ta hãy giúp chúng giảm tải một phần của gánh nặng đấy.
Giáo dục chính là một cỗ máy tạo ra những robot mang chức năng giống hệt nhau. Chính vì vậy mà mọi học sinh đều mang những tư tưởng thụ động, với sự giới hạn này thì chúng ta khó có thể hi vọng ở những thế hệ trẻ mang lại tính đột phá, sáng tạo nhiều. Nên thay vào đó hãy tạo một môi trường phát triển toàn diện và khoa học nhất cho thế hệ học sinh.
Tranh biếm họa về môi trường
Môi trường chính là những thực thể bao quanh cuộc sống của con người, chúng ta luôn luôn nhìn thấy những khẩu hiệu bảo vệ môi trường với các chiến dịch khổng lồ nhưng đâu biến rằng trước đó cũng chính con người là những tác nhân phá hoại môi trường.
Không phải ngẫu nhiên mà môi trường thiên nhiên xung quanh con người xuất hiện những hiện tường lạ. Không cần phải dàn dựng những công trình nghiên cứu lớn, chúng ta hãy tìm lại nguồn gốc của sự việc một cách đơn giản hơn. Sông đổi màu ư? Con sống nào ban đầu cũng đều có làn nước trong xanh, êm dịu chảy quanh dòng chảy vốn được hình thành từ ban đầu. Nhưng với ý thức kém, quy trình xử lý chất thải không đạt tiêu chuẩn cùng với cách xử lý của các cơ quan chức năng chưa triệt để nên màu của sông mới trở nên “đa dạng” như vậy.
Chúng ta luôn bảo vệ môi trường sống của con người, nhưng đâu biết rằng với những hành động vô ích thức của mình lại đang phá hoại môi trường sống của những cá thể khác. Chính việc xả rác một cách bừa bãi của bạn hàng ngày đã khiến môi trường sống của cá thể khác bị phá hoại, cho đến khi bạn nhận ra thì đã quá muộn rồi.
Như vậy, có thể hiểu rõ được tranh biếm họa là gì bạn cần hiểu về ý nghĩa và vai trò của dòng tranh này. Ý nghĩa của chúng không chỉ được biểu thị một cách trực tiếp qua những hình ảnh, nét vẽ. Mang sự châm biến một cách nhẹ nhàng, nhưng đôi khi đấy lại cả một thực trạng xã hội mà ai cũng biến nhưng chưa dám lên tiếng mà thôi. Nên tranh biến họa chính là một “vũ khí” sắc bén mang tính “chiến đấu” cao của các họa sĩ hiện đại. Qua đó giúp xã hội hướng đến những hành động tốt đẹp hơn.
